Өсімдіктер әлемі:
Батыс-Алтай мемлекеттік табиғи қорығының аумағы Батыс Алтай провинциясына кіреді және келесідей өсімдіктер белдеулеріне жіктеледі:
- жапырақты орман
- қара тайга
- қара қылқанжапырақты тайга
- альпілік және субальпілік шалғындар
- биіктаулы тундра
Қазақстан қорықтарының ішінде, Батыс Алтай қорығы флоралық байлығы мен қанықтығы жағынан алдыңғы орындарда тұр, сондай-ақ сирек кездесетін және жоғалып бара жатқан өсімдік түрлерінің генетикалық қорын сақтауда маңызды орын алады. Соңғы зертеулердің нәтижелері бойынша қорық аумағында: саңырауқұлақтардың 237 түр, оның 3 түрі – Қазақстанға жаңа түр; жоғары сатылы өсімдіктердің 883 түрі, оның 96 түрі ерекше қорғауды қажет ететін және сирек кездесетін түрлер, оның ішінде 27 түрі Қазақстанның Қызыл кітабіне кірген.
Түрдің атауы |
Мәртебесі |
санаты |
Аймақтағы түрдің сипаттамасы |
|
1 |
|
2 |
3 |
4 |
1. |
Diphasiastrum alpinum альпі дифазиаструмы |
Қызыл Кітапқа енген түр |
Осалдау түрі |
Қорықтың биік тауларында кездеседі. Аласа шөпті альпі шабындықтар, мүкті-қына және қиякөлең тундрасында өседі. Мол емес. |
2. |
Huperzia selago Кәдімгі таңдамалы плаун |
Қызыл Кітапқа енген тү |
Сирек түр |
Орман беделінің жоғарғы шегіне сирек түседі. Дымқыл мүктенген жартастарында, солтүстік бөктерінде, тасты тундраларда және тасты қорымдардың арасында өседі. Карбонаттық субстраттарға жоламайды. Қорықтың барлық жоталарында өседі. Аз. Жаппай жәнетолық кузетуіне лайық. Дәрілік шикізат ретінде жиналады. |
3. |
Stipa pennata селеу |
Қызыл Кітапқа енген түр |
Осалдау түрі |
Далаланған оңтүстік-батыс және оңтүстік – шығыс бӛктері бойынша |
3. |
Stipa pennata селеу |
Қызыл Кітапқа енген түр |
Осалдау түрі |
Далаланған оңтүстік-батыс және оңтүстік – шығыс бӛктері бойынша таулы беделінің жоғарғы шегіне дейін өте сирек кездеседі. |
4. |
Allium microdictyon Ұсақ торлы жуа |
Қызыл Кітапқа енген түр |
Ресурстық түр |
Тау етегіндегі самырсын-шырша ормандарында, батпақталанған аралас ормандарында, батпақтар бойынша, өзең жағасынд өседі. Кейбір жерлерде мол кездеседі. Алаң және саны бойынша азайып бара жатқан сирек кездесетін түр. Қатал қорғауына лайық. |
5. |
Allium pumilum Аласа бойлы жуа |
Қызыл Кітапқа енген түр |
Сирек кездесетін түр |
Мұздық дәуірінің реликтілік сирек кездесетін түрі. Иванов жотасының тасты-қиякөлеңді, теңбіл, дәнді-қиякөлеңді, тасты-дриадалық тундраларында өседі. |
6. |
Lilium pilosiusculum Саранка лилия |
Қызыл Кітапқа енген түр |
Сирек кездесетін түр |
Түрлі шөп шабындықтарда, сиретілген ормандарда, тау-орманды және субальпілі белдеулерінде өседі. Қорықтың барлық аймағы бойынша кездейсоқ кездеседі. Қорғауына лайық. |
7. |
Tulipa uniflora Дарагүлді қызғалдақ |
Қызыл Кітапқа енген түр |
Сирек кездесеті н түр |
Орта белдеуінің тасты бөктерінде өседі. |
8. |
Tulipa patens Жатаған қызғалдақ |
Қызыл Кітапқа енген түр |
Сирек кездесетін түр |
Жотаның оңтүстік-шығыс шағыл-балшық бӛктерінде өседі. |
9. |
Erythronium sibiricum Сібір қандығы |
Қызыл Кітапқа енген түр |
Сирек кездесетін түр |
Қылқанжапырақты және аралас ормандарда, альпі және субальпілі шабындықтарда түрлі шӛпті селдір тоғайда өседі.Қорықтың барлық аймағы бойынша кездеседі. Мол кездеседі. Бір қалыпты түр. |
10. |
Paris quadrifolia Кәдімгі қарғакөз |
Қызыл Кітапқа енген түр |
Осалдау түрі |
Төменгі және орта белдеуінің қылқан жапырақты ормандарында өседі. Шектеулі және анда санда кездеседі. |
11. |
Cypripedium guttatum Твмшы шолпанкебіс |
|
Осалдау түрі |
Сирек кездесетін үшіншілік реликт. Орта белдеуінің сиретілген жапырақты орманда шектеулі кездеседі. Бөліктенген кеңістік жинағы түрінде өседі |
12. |
Dactylorhiza fuchsii фукс бармақтамыры |
|
Осалдау түрі |
Тым дымқыл шабындықтарда, сиректелген батпақтанған ормандарда, орман белдеуінің қиякӛлен саздың шеттерінде кездеседі. Альпі белдеуінің жоғарғы батпақтарында анда санда кездеседі. Мол емес. |
13. |
Epipogium aphyllum жапырақсыз епипогон |
|
Сирек кездесетін түр |
Ақ Оба өзенінің алқаптарында шектеулі кездеседі. Дымқыл қылқанжапырақты ормандарында, әсіресе шырша ормандарында өседі. |
14. |
Rheum atlaicum Алтай рауғашы |
|
Осалдау түрі |
Тасты құрғақ бөктері бойынша өседі. Қорық ішінде сирек кездеседі. |
15. |
Adonis vernalis Көктем жанаргүлі |
|
Сирек кездесетін түр |
Линей жотасының құрғақ бөктерінің бұталы тоғайы бойында өседі. |
16. |
Adonis villosa Үлпек жанаргүл |
|
Сирек кездесетін түр |
Линей жотаның оңтүстік-батыс бөктерінің қысқа шөпті далаланған шабындарда шектеулі кездеседі. |
17. |
Pulsatilla patens Құндызшӛп |
|
Сирек кездесетін түр |
Тасты бөктері бойынша және таулы далаларда өседі. |
18. |
Paeonia anomala Кәдімгі таушымылдық |
|
Осалдау түрі |
Ормандарда, орман жайылымдарында, жайылым тауларында, талайы субальпілі шабындықтарда кездеседі. Қорықтың барлық аймағы бойынша кездеседі. |
19. |
Paeonia hybrida Дала таушымылдығы, |
|
Сирек кездесетін түр |
Ашық шөпті тасты бөктерінде, далалы бұталардың арасында өседі. |
|
20. |
Gymnospermium altaicum алтай жалаңтұқымы |
|
Сирек кездесетін түр |
Орман шабындықтарда, алаңқайларда және тоғай шетінде, сирегірек бұталар арасында тасты бөктерлерде өседі. |
|
21. |
Macropodium nivale Қар дәуаяғы |
|
Сирек кездесетін түр |
Тасты бөктерде,қорымында тау таудың альпі және субальпілі белдеулерінің қорымында, тау өзендерінің шетінде өседі. Қорықтың барлық жоталарында кездеседі. |
|
22. |
Rhodiola rosea Қызғылт семізот |
|
Осалдау түрі |
Альпі және субальпілі шабындықтарда, бұлақтың шетінде, тасты бөктерінде, мүкті-қына тундрасында өседі. Қорықтың барлық аймағында кездеседі. Бақылаусыз тамырларды жинаудан бұл түр кенет азайып бара жатыр. Жинауға толық тыйм салыну керек. |
|
23. |
Sibiraea altaiensis Алтай сибиркасы |
|
Осалдау түр |
Орман белдеуінде, таулы өзеннің алқабында, таудың ашық бөктерінде, сағыз қарағай ормандарында өседі. |
|
24. |
Astragalus glycyphyllos Мия жапырақты астрагал |
|
Сирек кездесетін түр |
Үлкен емес біртекті ағашта кездеседі. Шабындықтарда, қайынды және қылқан жапырақты ормандардың өзен бойларында өседі |
|
25. |
Sanicula europaea Европа орманасты |
|
Сирек кездесетін түр |
Шырша-самырсын ормандарында өседі. Кең түрде кездеседі. Мол емес |
|
26. |
Arnica iljinii Ильин арникасы |
|
Осалдау түрі |
Тасты бөктерлер бойында кездеседі. |
|
27. |
Rhaponticum carthamoides мақсыр рапонтикум |
|
Осалдау түрі |
Альпі және субальпілі шабындықтарда, сирек ормандарда және шілік қайындарда өседі. Қорықтың барлық аймағында кездеседі. Сиретілген самырсын-сағыз қарағай ормандарында кездеседі. |
Сем. LYCOPODIACEAE Beauv. ex Mirb. – ПЛАУНОВЫЕ - ПЛАУНДАР тұқымдасы
Diphasiastrum alpinum (L.) Holum (=Lycopodium alpinum L.)
Дифазиаструм альпийский
Альпі дифазиаструмы
Сем. HUPERZIACEAE Rothm. – БАРАНЦОВЫЕ - ТАҢДАМАЛЫЛАР тұқымдасы
Huperzia selago (L.) Bernh. ex Schrank et C. Mart. (=Lycopodium selago L.)
Баранец обыкновенный
Кәдімгі таңдамалы плаун
Сем. POACEAE Barnhart – МЯТЛИКОВЫЕ - ҚОҢЫРБАСТАР тұқымдасы
Stipa pennata L.
Ковыль перистый
Селеу
Сем. ALLIACEAE J. Agardh – ЛУКОВЫЕ - жуа тұқымдасы
Allium microdictyon Prokh.
Лук мелкосетчатый, черемша, колба
Ұсақ торлы жуа
Сем. ALLIACEAE J. Agardh – ЛУКОВЫЕ - жуа тұқымдасы
Allium pumilum Vved.
Лук низкий или малорослый
Аласа бойлы жуа
Сем. Liliaceae Juss. – лилейные - ЛАЛАГҮЛДЕР тұқымдасы
Lilium pilosiusculum (Freyn) Miscz. (=L. martagon L. var. pilosiusculum Freyn)
Лилия саранка
Саранка лилия
Сем. Liliaceae Juss. – лилейные - ЛАЛАГҮЛДЕР тұқымдасы
Erythronium sibiricum (Fisch. et Mey.) Kryl.
Кандык сибирский
Сібір қандығы
Сем. Liliaceae Juss. – лилейные - ЛАЛАГҮЛДЕР тұқымдасы
Tulipa patens Agardh ex Schult. et Schult. fil.
Тюльпан поникающий
Жатаған қызғалдақ
Сем. Liliaceae Juss. – лилейные - ЛАЛАГҮЛДЕР тұқымдасы
Tulipa uniflora (L.) Bess. ex Baker
Тюльпан одноцветковый
Дарагүлді қызғалдақ
Сем. Trilliaceae Lindl. – триллиевые - ҚАРҒАКӨЗ тұқымдасы
Paris quadrifolia L.
Вороний глаз обыкновенный
Кәдімгі қарғакөз
Сем. Orchidaceae Juss. – ятрышниковые - СҮЙСІНДЕР тұқымдасы
Cypripedium guttatum Sw.
Башмачок капельный
Тамшы шолпанкебіс
Сем. Orchidaceae Juss. – ятрышниковые - СҮЙСІНДЕР тұқымдасы
Epipogium aphyllum (F. W. Schmidt) Sw.
Надбородник безлистый
Жапырақсыз епипогон
Сем. Orchidaceae Juss. – ятрышниковые - СҮЙСІНДЕР тұқымдасы
Dactylorhiza fuchsii (Druce) Soo
Пальчатокоренник Фукса
Фукс бармақтамыры
Сем. Polygonaceae Juss. – гречишные - ТАРАНДАР тұқымдасы
Rheum atlaicum Losinsk.
Ревень алтайский
Алтай рауғашы
Сем. Paeoniacea Rudolphi – пионовые - ТАУШЫМЫЛДЫҚ тұқымдасы
Paeonia anomala L.
Пион Марьин корень
Кәдімгі таушымылдық
Сем. Paeoniacea Rudolphi – пионовые - ТАУШЫМЫЛДЫҚ тұқымдасы
Paeonia hybrida Pall.
Пион степной
Дала таушымылдығы, сәлдегүл
Сем. Ranunculaceae Juss. – лютиковые - САРҒАЛДАҚТАР тұқымдасы
Pulsatilla patens (G. Pritzel) Juz.
Прострел поникающий
Құндызшөп
Сем. Ranunculaceae Juss. – лютиковые - САРҒАЛДАҚТАР тұқымдасы
Adonis vernalis L.
Златоцвет весенний
Көктем жанаргүлі
Сем. Ranunculaceae Juss. – лютиковые - САРҒАЛДАҚТАР тұқымдасы
Adonis villosa Ledeb.
Златоцвет пушистый
Үлпек жанаргүл
Сем. Berberidaceae Juss. – барбарисовые - БӨРІҚАРАҚАТТАР тұқымдасы
Gymnospermium altaicum (Pall.) Spach
Голосемянник алтайский
Алтай жалаңтұқымы
Сем. Brassicaceae Burnett – капустовые - ҚЫРЫҚҚАБАТ тұқымдасы
Macropodium nivale (Pall.) R.Br.
Долгоног снеговой
Қар дәуаяғы
Сем. Crassulaceae DC. – толстянковые - ЖАСАҢШӨПТЕР тұқымдасы
Rhodiola rosea L. (=Sedum roseum Scop.)
Родиола розовая
Қызғылт семізот
Сем. Rosaceae Juss. – РОЗОЦВЕТНЫЕ - РАУШАНГҮЛДЕР тұқымдасы
Sibiraea altaiensis (Laxm.) Schneid. (=S. laevigata (L.) Maxim.)
Сибирка алтайская
Алтай сибиркасы
Сем. FABACEAE Lindl. – МОТЫЛЬКОВЫЕ – Бұршақ тұқымдасы
Astragalus glycyphyllos L.
Астрагал сладколистый
Мия жапырақты астрагал
Сем. Apiaceae Lindl. - сельдерейные - сельдерей тұқымдасы
Sanicula europaea L.
Подлесник европейский
Еуропа орманасты
Сем. Asteraceae Dumort. – астровые - астра тұқымдасы
Arnica iljinii (Maguire) Iljin (=A.alpina (L.) Olin et Ladau subsp. iljinii Maguire)
Арника Ильина
Ильин арникасы
Сем. Asteraceae Dumort. – астровые - астра тұқымдасы
Rhaponticum carthamoides (Willd.) Iljin (=Stemmacantha carthamoides (Willd.) M.Dittrich
Рапонтикум сафлоровидный, маралий корень
Мақсыр рапонтикум
Адонис пушистый (үлпек жанаргүл) (Adonis villosa)
Адонис(златоцвет весенний) (көктем жанаргүл) (adonis vernalis)
Арника ильина (ильин арникасы) (Arnika iljinii)
Астрагал солодколистный (Мияжапырақ таспа) (Astragalus glycyphyllos)
Баранец обыкновенный (кәдімгі баранец) (Huperzia selago)
Башмачок пятнистый (сепкіл шолпанкебіс) (Cypripedium guttatum)
Вороний глаз (кәдімгі қарғакөз) (liliaceae)
Голосемянник алтайский (Алтай торсыдақ) (gymnospermium altaicum)
Дифазиаструм альпийский () (Diphasiastrum alpinum)
Долглног снеговой (қар дәуаяқ) (macropodium nivale)
Кандык сибирский (Сібір қандығы) (erythronium sibiricum)
Ковыль перистый (селеу)(stipa pennata)
Лилия саранка (лалагүл) (Lilium martagon)
Лук мелкосетчатый (ұсақ торлы жуа) (allium microdictyon)
Лук низкий (аласа жуа) (allium pumilum)
Надбородник
Пальчатокоренник Фукса (фукс сүйсіні) (dactylorniza fuchsia)
Пион степной (дала таушымылдығы) (paeonia hybrida)
Пион уклоняющийся (кәдімгі таушымылдық) (paeonia anomala)
Подлесник
Прострел раскрытый (құндызшөп) (pulsatilla patens)
Рапонтикум сафлоровидный (Сафлор тәріздес аюдәрі) (rhaponticum carthamoides)
Ревень Алтайский (Алтай рауғашы) (Rheum altaicum)
Родиола розовая (қызғылт семізот) (rhodiola rosea)
Сибирка алтайская (алтай сибирикасы)(Sibiraea altaiensis)
Тюльпан одноцветковый (дарагүл қызғалдақ) (tulipa uniflora)
Тюльпан поникающий (жатаған қызғалдақ) (tulipa heteropetala)