Жабайы шошқа (лат. Sus scrofa) - шошқа тұқымдас жабайы қабандар
тұқымдасынан шыққан тұяқты сүтқоректілер.
Жабайы қабан - қысқа, салыстырмалы түрде жіңішке аяқтары бар
үлкен, массивті аң. Өзінің ебедейсіздігіне қарамастан, ол күрт
бұрылыстар жасап, қысқа қашықтыққа жылдам жүгіре алады. Дене
ұзындығы 175 см-ге дейін жетеді. Ересек қабанның салмағы әдетте
100 кг-нан аспайды.
Олар суда жүзуді ұнатады, тіпті қараша, ақпан айында да, қар
жауып, ауа температурасы нөлден төмен болған кезде де
байқалды.
Ол әртүрлі жерлерді тайгадан бастап таулы және тропикалық
ормандар мен шөлдерге дейін мекен етеді.
Қабан-өсімдіктердің тамырлары мен баданаларын, түскен
жемістерді, жаңғақтарды, түйнектерді, құрттар мен жәндіктерді,
сондай-ақ басқа да ұсақ жануарларды: кеміргіштер, жыландар,
бақалар, балапандар мен құстардың жұмыртқаларына дейін жейтін
аң.
Жабайы қабан үшін аю өте қауіпті, күшті және ірі жыртқыш.
Аңшылар мен зоологтардың айтуынша, ол артқы аяғымен көтеріліп,
алдыңғы аяғымен олжаны ұстап, сүйектерін сындыратын үлкен күшпен
қысады. Ұзын тырнақтар мен күшті азу тістерін қолданады және бұл
шайқаста қабан әрқашан жеңілуге мәжбүр болады, бірақ жауап
ретінде ол жауды тұяқтарымен және азу тістерімен жаралайды.
Оны қорықтың бүкіл аумағынан кездестіруге болады.
Бұл жануарлар температураның өзгеруіне өте сезімтал. Күнге күйіп
қалмау және әртүрлі жәндіктердің шағуынан қорғану үшін олар
денелеріне балшық жағады.
Жануарлардың өмір сүру ұзақтығы табиғатта 14 жылға, қорғалатын
жерлерде 20 жылға жетуі мүмкін.
Қызықты деректер:
- Бастапқыда бұл жануарлар Азия, Еуропа, Солтүстік Африка елдерінде байқалды. Кейін олар Ұлыбритания, Ява, Суматра және тағы басқа аралдарда пайда болды.
- Қабанның максималды жылдамдығы сағатына 45 км дейін.
- Қабандар аналықтары басқаратын шағын топтарда тұрады. Аталықтары де бір жыл алты айға жеткенше үйірде өмір сүре алады, содан кейін көшбасшы оларды қуып жібереді, аталықтары өздерінің тұратын жері мен тамағын іздей бастайды.
Материалды ҒМЭАжТ бөлімінің маманы Нұрахметова Ә.К. дайындады.