Биік қорғалған тауларда таңғажайып еңлікгүл гүлдейді. Гүл
сұлулығымен ерекшеленбейді, өйткені оның гүлденген бүршіктері
мен барқыттай жарқыраған жапырақшалары жоқ, бірақ ақ, үлпілдек
ілмешектерімен және көптеген драмалық аңыздармен ерекше
тартымдылыққа ие.
Еңлікгүл (Leontopodium) — жұлдызгүлдер тұқымдасының шөптесін
өсімдіктер туысы. Керемет талғампаз сұлулығы бар ең жұмбақ және
сирек кездесетін гүлдердің бірі, оны әркім түсіне бермейді,
сонымен қатар ол махаббатты бейнелейді.
Батыс-Алтай қорығында ақшыл сары еңлікгүл (Leontopodium
ochroleucum) туысы өседі. Жартасты беткейлерде, субальпі және
альпі белдеуіндегі дала шалғындарында өседі.
Оның жіңішке жапырақтарының төменгі жағы түкті, бұл
өсімдіктерді ылғалдың шамадан тыс булануынан қорғайды; үстіңгі
жағы күміс. Гүлшоғырлардың қоржындары сызықты немесе
қияқ-жұлдызша тәрізді жапырақшалармен қоршалған. Ғылыми
зерттеулер барысында өсімдіктің ультракүлгін сәулені толығымен
сіңіретіні анықталды. Гүлсеріктерді электронды микроскоппен
зерттей отырып, ғалымдар кішкентай ақ түктердің целлюлозаның
параллель талшықтарынан тұратынын білді. Бұл шаш қабаты
таулардағы жапырақтарды күйдіретін радиацияны сіңіреді. Сонымен
қатар, шаштың мұндай «сүзгісі» фотосинтез үшін қажет көрінетін
жарықты өткізеді. Бір қызық факт, гүлдену алдында еңлікгүлді
батпақты ақшайырмен шатастыру оңай.
Ғылыми латынша Leontopodium атауы грек тілінен «арыстанның
табаны» дегенді білдіреді, өйткені бұл өсімдіктің гүлшоғырының
сыртқы түрі пішіні ұқсас. Орысша жалпы атауы
«Эдельвейс» неміс тіліндегі «асыл ақ» сөздерінің тіркесінің
транслитерациясы.
Бұл өсімдік гүл өсірушілер альпинарий құрған кезден танымал.
Мәдениетте оны дәстүрлі еуропалық кестелерде, геральдикада,
монеталардың бет жағында және пошта маркаларында көруге болады.
Ол туралы көптеген аңыздарды естуге болады. Олардың әрқайсысы
ерекше, бірақ бәрі бірдей еңлікгүл махаббат пен адалдықтың
символы екенін айтады.
Еңлікгүлге жете алатын адам батылдық алады, ал сәттілік оны
ешқашан тастамайды делінген. Алайда, оны жұлудың қажеті жоқ!
Материалды ҒМЭАжТ бөлімінің зертханашысы Маткова Ю.А.
дайындады.
Фото авторы Премина Н.В.