Сарғыш күзен - (лат. Mustela altaica) –
сусарлар отбасы өкілдерінің бірі.
Сарғыш күзен көлемі бойынша ең үлкен ақкіске жақын. Басы мен
арқасындағы жүнінің бояуы жазғы уақытта сұр-қоңыр, құйрығына
қарай бірте-бірте ақшылдана бастайды.
Дене көлемдері мен салмағы жағынан аталықтары мен аналықтарында
айырмашылықтар бар. Аталықтардың орташа салмағы - 220,0,
аналықтары - 117,5 г құрайды.
Сарғыш күзен таулардың әр түрлі жағдайында– олардың етегінен
бастап биік таулы тундраға және тырға дейін өмір сүреді. Тайгада
жануарлардың тығыздығы минималды және олар нашар орманды
жерлерде жиі кездеседі. Жануарлар көбінесе қорымдық бедердің
арасында кездеседі -олар керемет қорғаныс жағдайлар мен
азық-түліктерді (шөпті орындар, тау алқаптары) табады.
Өзендердің бойында мойыл, қайың, көктерек және әр түрлі бұталар
өскен жер телімдері кездеседі.
Сарғыш күзендердің тұрақты тұрғын мекендері тек көбею кезеңінде
болады, ол кезде жануарлар үй иесін жойып, онда өздерінің жас
жануарларын өсіреді. Жазда сарғыш күзен ымырт кезінде ең
белсенді, бірақ кейбір жағдайларда, әсіресе бұлтты ауа-райында,
оны күндіз баспанадан тыс жерде де кездестіруге болады. Осы
уақытта ол белсенді аң аулайды. Қыста сарғыш күзен негізінен
түнде белсенді болады, ал күндіз түнгі қар жауғаннан кейін ол
баспаналардан шықпайды.
Сарғыш күзендердің белсенділігі көбінесе кеміргіштер санымен –
жемшөп нысандарымен анықталады. Күнделікті азық-түлік мөлшерін
қамтамасыз ететін жануарды аулағаннан кейін, сарғыш күзен аң
аулауды тоқтатады және ұзақ уақыт баспанада қалады.
Сарғыш күзенде жарыс және жұптасу қаңтар-наурыз аралығында
жүреді.
Ол қорықтың бүкіл аумағында тұрады.
Сарғыш күзен тұқым өсіру кезеңінде отбасы болып тұрады, ал
қалған уақытта күрделі елді мекендерді құрмай жалғыз тұрады.
Материалды ҒМЭАжТ бөлімінің маманы
Нұрахметова Ә.К. дайындады.
Фотосурет ғаламтор желісінен алынды.