Құндыз (лат. Castor fiber) - кеміргіштер отрядының
жартылай су сүтқоректісі. «Құндыз» сөзі қоңыр атауының толық
емес қосарлануынан жасалған прото-үндіеуропалық тілден енген.
Құндыз - жартылай суда тіршілік етуге бейімделген ірі кеміргіш.
Оның денесінің ұзындығы 1-1,3 м-ге жетеді, иығында биіктігі 35,5
см-ге дейін, салмағы 30-32 кг-ға дейін жетеді.
Құндыздар қатаң түрде шөпқоректі болып табылады. Ағаштардың
қабығымен және өркендерімен қоректенеді, көктерек, тал, терек
және қайыңды, сондай-ақ әртүрлі шөптесін өсімдіктерді тұңғиықты
жақсы көреді. Жұмсақ ағаштардың көптігі олардың тіршілік ету
ортасының қажетті шарты болып табылады.
Құндыздар бір некелі, аналығы басым. Жылына бір рет ұрпақ
әкеледі. Жұптау кезеңі қаңтардың ортасынан ақпанның соңына дейін
созылады, жұптау мұз астындағы суда өтеді. Өзендердегі
құндыздардың пайда болуы, әсіресе олардың бөгет салуы су және
өзен биотоптарының экологиялық жағдайына жақсы әсер етеді.
Көптеген ұлулар мен су жәндіктері пайда болған төгіндіге
қоныстанады, бұл өз кезегінде су тышқандары мен су құстарын
тартады.
Қорықтың бүкіл аумағында кездеседі.
Құндыз туралы қызықты фактілер:
1. Орта ғасырларда монахтар құндызды балық деп есептеген. Бұл
балықты жеуге болатын ораза кезінде олардың етін жеу үшін
жасалды, бірақ шын мәнінде ет жеуге болмайды. Өмірінің көп
бөлігін суда өткізетін құндыздар монахтарға бұл рөлге лайықты
болып көрінді.
2. Қысқа құндыздардың орташа отбасы 60-70 текше метрге дейін
отын дайындайды.
3. Құндыздар өз ұрпақтарына саятшылық пен бөгет салуды
үйретпейді - мұның бәрі туғаннан біледі. Бұл генетикалық жады
деп аталады.
4. Құндыз - әлемдегі екінші кеміргіш.
5. Ең үлкен құндыз бөгетінің ұзындығы шамамен жеті жүз метр
болды.
Материалды ҒМЭАжТ бөлімінің маманы Нұрахметова Ә.К.
дайындады.
Фото ғаламтор желісінен алынды.